Rak ili karcinom dojke (SIMPTOMI I LIJEČENJE TUMORA)

Rak dojke (karcinom dojke) je najčešći maligni tumor i najčešći uzrok smrti od maligne bolesti u ženskoj populaciji. U velikom broju zemalja karcinom dojke čini oko 25% svih malignih bolesti, a u najrazvijenijim zemljama čak 28%, dok u strukturi mortaliteta učestvuje sa oko 14–15%.

Sadržaj teksta

• Karcinom dojke i faktori rizika: Šta uzrokuje rak dojke i da li je karcinom dojke nasljedan?
• Kako prepoznati rak dojke? Simptomi koji ukazuju na karcinom dojke:
• Kako prepoznati rak dojke? Dijagnostika tumora dojke
• Histopatološki tipovi malignih tumora dojke
• Pagetova bolest dojke
• Stadijumi bolesti tumora dojke:
• Tabela 1. TNM klasifikacija tumora dojke
• Prognostički i prediktivni faktori značajni za izbor terapije
• Osnovni principi terapije karcinoma dojke

Karcinom dojke i faktori rizika: Šta uzrokuje rak dojke i da li je karcinom dojke nasljedan?

Uzrok nastanka bolesti rak dojke nije poznat, a kao glavni faktori rizika navode se:

• Rak dojke i pol: karcinom dojke se 100 puta češće javlja kod žena nego kod muškaraca.
• Rak dojke i životna dob: životna dob predstavlja jedan od glavnih faktora rizika za nastanak karcinoma dojke. Gotovo 50% novootkrivenih slučajeva javlja se između 55. i 75. godina života, srednja dob obolijevanja za žene je 62 godine, a za muškarce 67 godina. Učestalost obolijevanja naglo raste nakon 40. godine, dok je rak dojke vrlo rijetka bolest kod žena mlađih od 20 godina.
• Karcinom dojke i genetski faktor: žene sa pozitivnom porodičnom anamnezom po ženskoj liniji imaju 2–4 puta veći rizik da obole od karcinoma dojke, a one koje su oboljele od karcinoma jedne dojke imaju četiri puta veći rizik od pojave de novo karcinoma u drugoj dojci. Mutacije tumor-supresorskih gena BRCA-1 i/ili BRCA-2 povezuju se sa većom učestalošću karcinoma dojke: s mutacijom BRCA-1 gena povezuje se češća pojava tumora dojke u mlađoj životnoj dobi, trostruko („triple”)-negativnih i medularnih karcinoma, dok se mutacija BRCA-2 gena dovodi u vezu sa češćom pojavom ER-pozitivnih tumora, karcinoma jajnika i karcinoma dojke kod muškaraca. Identifikovane su mutacije i na drugim genima koje su povezane sa pojavom karcinoma dojke (npr. PTEN, TP53, CDH1), pa je testiranjem i otkrivanjem genskih mutacija moguće identifikovati žene sa povećanim rizikom da obole od karcinoma dojke, a time i njegovo ranije dijagnostikovanje i sprovođenje uspješnog liječenja.
• Ranija trudnoća i porođaj (dob < 30 godina), kao i dojenje, imaju zaštitnu ulogu u nastanku karcinoma dojke. Nerotkinje imaju četiri puta veći rizik da obole od raka dojke u odnosu na žene koje su rađale.
• Rak dojke i menarha i menopauza: rana menarha i kasna menopauza povećavaju rizik od obolijevanja zbog produženog djelovanja estrogena na parenhim dojki.
• Gojaznost i rak dojke: postoji povezanost između gojaznosti i učestalosti obolijevanja od karcinoma dojke kod postmenopauznih žena, što se objašnjava povećanim uticajem estrogena.
• Jonizujuće zračenje i karcinom dojke: povećava rizik od nastanka raka dojke, i to proporcionalno sa dozom zračenja, a obrnuto proporcionalno sa životnom dobi.
• Rak dojke i terapija hormonima: rezultati većine studija pokazuju da savremeni oralni kontraceptivi ne povećavaju rizik od nastanka karcinoma dojki. Hormonska supstitucija u menopauzi umjereno povećava relativni rizik od nastanka karcinoma dojki.
• Alkohol i rak dojke: Konzumiranje alkohola povećava rizik od nastanka karcinoma dojki.
• Fizička aktivnost smanjuje rizik od karcinoma dojki.

Kako prepoznati rak dojke? Simptomi koji ukazuju na karcinom dojke

Često se postavlja pitanje: Da li rak dojke boli? Rak dojke se najčešće manifestuje kao palpabilni čvor koji je rijetko udružen sa bolom. Zbog infiltrativnog rasta, tumor dojke je nejasno ograničen i slabije pomičan prema okolnom tkivu. Uvlačenje kože i bradavice su česti simptomi koji ukazuju na rak dojke koji je lokalizovan bliže površini. Veći tumori kompresijom okolnog tkiva mogu dovesti do staze venskih i limfnih sudova, što se manifestuje asimetrijom prikaza potkožnih vena ili lokalnim limfedemom kože, koji joj daje karakterističnu kliničku sliku „kore pomorandže” (peau d’orange). Kod karcinoma dojke koji rastu u terminalnim odvodnim mlječnim kanalima moguća je pojava krvavog iscjetka. U stadijumu regionalno uznapredovale bolesti, kliničkim pregledom se palpiraju uvećani limfni čvorovi u pazuhu i supraklavikularnoj regiji. Karcinom dojke najčešće metastazira u kosti, jetru, pluća i mozak, a klinička slika može biti raznovrsna, zavisno od organa tj. lokalizacije metastaziranja bolesti.

Kako prepoznati rak dojke? Dijagnostika tumora dojke:

U cilju dijagnostikovanja tumora dojke i određivanja stadijuma bolesti primjenjuju se sljedeće dijagnostičke procedure:

• Klinički pregled podrazumijeva pažljivu inspekciju i palpaciju dojke u sjedećem i ležećem položaju pacijentkinje. Inspekcijom se može uočiti promjena oblika i veličine dojke, pigmentacije kože, edem kože. Palpacijom se registruje postojanje čvora u dojci i uvećanje limfnih čvorova u aksili i supraklavikularnoj regiji, a ekspresijom bradavice se može dobiti krvav iscjedak.
• Mamografija je radiološka dijagnostička metoda kojom se mogu prikazati palpabilne i nepalpabilne tumorske promjene u dojkama. Mamografija se primjenjuje uglavnom kod žena starijih od 40 godina, kada zbog fiziološke involucije žljezdanog tkiva u građi dojke preovlađuje radiotransparentno lipomatozno tkivo, što omogućava lako uočavanje i vrlo malih tumorskih promjena. S druge strane, žljezdano tkivo koje je pretežno prisutno u građi dojki mlađih žena, može se superponirati sa sjenkom tumora, čime se otežava njegovo dijagnostikovanje, što mamografiju kod mlađih žena čini manje sigurnom dijagnostičkom metodom od ultrazvuka.

Radiološka procjena prirode promjene dojke uočene na mamografiji izvodi se primjenom BI-RADS sistema (Breast Imaging Reporting and Data System): BI-RADS 0 – označava nalaz koji se ne može interpretirati bez dodatnog imidžinga ili uvida u prethodne nalaze; BI-RADS 1 – označava negativan nalaz na malignitet; BI-RADS 2 – nalaz benigne promjene; BI-RADS 3 – nalaz vjerovatno benigne promjene, koja zahtijeva radiološko praćenje u kratkim intervalima; BI-RADS 4 (A, B, C) – nalaz promjena niskog (BI-RADS 4A), umjerenog (BI-RADS 4B) i srednjeg (BIRADS 4C) rizika od maligniteta, potrebna je biopsija; BI-RADS 5 – promjena visokog rizika od maligniteta, potrebna je biopsija; BI-RADS 6 – radiografski vidljiva i prethodno patohistološki verifikovana maligna promjena u dojci (primjena npr. kod praćenja efekta neoadjuvantne hemioterapije).

Redovni mamografski pregledi žena starijih od 40 godina omogućavaju otkrivanje tumora dojke u početnom stadijumu, efikasnije liječenje i smanjenje smrtnosti od karcinoma dojke za 30–50%.

• Ultrazvuk dojki je manje specifična i senzitivna metoda od mamografije, u postavljanju rane dijagnoze tumora dojki kod postmenopauznih žena, ali je vrlo korisna metoda za dijagnostikovanje tumorskih promjena u dojci mlađih žena, čije su dojke građene pretežno od kondenzovanog žljezdanog tkiva. U kombinaciji sa mamografijom povećava dijagnostičku sigurnost na preko 95%. Pod kontrolom ultrazvuka moguće je precizno izvođenje punkcije (FNA; CNB) tumorskog čvora u dojci u cilju dobijanja materijala za citološku analizu. Procjena prirode promjene dojke uočene na ultrazvuku izvodi se primjenom BI-RADS sistema (BI-RADS 0-6).
• Magnetna rezonancija (MR dijagnostika) omogućava vrlo informativan prikaz tumora i svih mekotkivnih struktura dojke (masno, žljezdano, vezivno tkivo). Ima veću osjetljivost da se detektuje rak dojke u poređenju sa mamografijom i ultrazvukom. Procjena prirode promjene dojke uočene na MR takođe se izvodi primjenom BI-RADS sistema (0–6). Danas se MR koristi u dijagnostičkom algoritmu karcinoma dojke kao posljednja u nizu metoda i u korelaciji s prethodno urađenim. U okviru skrininga dojke MR se uz mamografiju i ultrazvuk koristi kao dopunska metoda, ukoliko je nalaz prethodno urađenih imidžing procedura nejasan ili kod žena sa povećanim rizikom od nastanka raka dojke. U cilju postavljanja histopatološke dijagnoze primjenjuju se i MR-vođene intervencije, tj. biopsije lezija dojke (obilježenih markerima), koje se ne mogu prikazati drugim imidžing metodama. MR dojke je naročito korisna u otkrivanju ranih recidiva u zračenoj dojci poslije poštednih operacija, odnosno u njihovom razlikovanju od komplikacija zračenja (masne nekroze tkiva dojke). Nedostaci MR dijagnostike dojke su povećani troškovi, duže trajanje pregleda, potreba intravenskog aplikovanja kontrasta sa mogućim komplikacijama.
• Radiografija i/ili kompjuterizovana tomografija grudnog koša (CT) koristi se, u okviru određivanja stadijuma bolesti, za dijagnostikovanje metastaza u plućima. Osim toga, CT toraksa je koristan za procjenu statusa parasternalnih, supraklavikularnih i limfnih čvorova aksile.
• CT i/ili ultrazvuk abdomena se u okviru određivanja stadijuma bolesti koristi za procjenu proširenosti bolesti (prije svega metastaza u jetri, plućima, kostima, limfnim čvorovima).
• CT ili scintigrafija skeleta se koriste u cilju dijagnostikovanja metastaza u kostima.
• Perkutane bioptičke procedure: biopsija širokom iglom (core needle biopsy – CNB), biopsija tankom iglom (fine needle aspiration – FNA) i vakuum asistirana biopsija (vacuum assisted biopsy – VAB) izvode se pod kontrolom ultrazvuka, mamografije i MR imidžinga. CNB je standardna procedura koja se primjenjuje kod preko 90% pacijentkinja, u cilju dobijanja tkivnog uzorka za postavljanje histopatološke (HP) dijagnoze.
• Ako je uzorak tkiva dobijen CNB nedovoljan za postavljanje dijagnoze, kao dijagnostičko-hirurška procedura izvodi se se ex tempore biopsija, koja podrazumijeva intraoperativnu in toto ekstirpaciju tumora radi histopatološke analize, a ujedno ima i terapijsku svrhu, ukoliko se operacija malignog tumora završava tumorektomijom ili se radi o benignom tumoru.
• Kod malignih tumora dojke u lokalno uznapredovalom (inoperabilnom) stadijumu, izvođenjem punkcione ili incizione biopsije dobija se tkivni uzorak za postavljanje histopatološke (HP) dijagnoze i određivanje parametara na osnovu kojih se definiše inicijalni terapijski pristup (histološki gradus tumora, infiltracija kože i/ili mišića, vrijednosti hormonskih receptora, HER2, faktor proliferacije Ki67 i drugih prediktivnih faktora).
• Krvna slika i biohemijska analiza krvi, uključujući i vrijednosti tumorskih markera (CEA i Ca 15-3).

U slučaju da imate bilo kakva dodatna pitanja ili nejasnoće molimo vas da nas kontaktirate na 051 340-510

Histopatološki tipovi malignih tumora dojke

Najveći broj malignih tumora dojke su karcinomi nastali iz epitelnih ćelija žljezdanih lobulusa (lobularni karcinom dojke) i mlječnih kanalića (duktalni karcinom dojke).

In situ forma duktalnog i lobularnog karcinoma dojke podrazumijeva proliferaciju tumorskih ćelija unutar lumena lobulusa i duktusa, bez probijanja bazalne membrane, a prema načinu intraduktalnog rasta mogu se podijeliti na više podtipova: komedo tumor dojke, kribriformni karcinom dojke, apokrini rak dojke, papilarni rak dojke, mikropapilarn rak dojke i solidni tip in situ karcinoma dojke (komedo i kribriformni tumori su agresivniji od drugih vrsta).

Invazivnu formu duktalnog i lobularnog karcinoma dojke karakteriše proboj bazalne membrane lobulusa ili duktusa sa infiltracijom okolnog tkiva. Duktalni invazivni karcinom dojke je najčešći maligni tumor dojke (zastupljen u 70–80% oboljelih). Lobularni invazivni karcinom dojke čini oko 10% svih malignih tumora dojke. Najčešće je multicentričan, pa kod oko 1/3 pacijentkinja dolazi do pojave drugog karcinoma u istoj ili drugoj dojci.

Histološki gradus: za sve invazivne karcinome dojke treba odrediti histološki gradus ocjenjivanjem morfoloških karakteristika (od 1 – povoljno do 3 – nepovoljno), tubularnih formacija, nuklearnog pleomorfizma i mitotske aktivnosti.

• GX – histološki gradus se ne može odrediti
• G1 – niski gradus, po Nottingam-u ukupni skor 3–5
• G2 – srednji gradus, po Nottingam-u ukupni skor 6–7
• G3 – visoki gradus, po Nottingam-u ukupni skor 8–9

Pagetova bolest dojke

Pagetova bolest dojke (Morbus Paget) i inflamatorni karcinom dojke su kliničke forme karcinoma dojke koje ne predstavljaju posebne patohistološke vrste. Pagetova bolest dojke je specifičan oblik duktalnog karcinoma dojke koji se obično javlja u starijoj životnoj dobi. Pagetova bolest počinje kao tipični intraduktalni karcinom dojke koji zahvata glavne izvodne kanale, odakle se širi na kožu bradavice i areolu. Inflamatorni karcinom dojke (mastitis carcinomatosa) rijetka je (1–4%) i vrlo agresivna forma invazivnog duktalnog karcinoma. Ima sklonost ka ranom širenju u regionalne limfne čvorove i metastaziranju u udaljene organe. Zbog infiltracije dermalnih limfnih sudova tumorskim ćelijama, koža dojke je edematozna i upalno promijenjena, sa karakterističnim izgledom, koji se opisuje kao pomorandžina kora (peau d’orange), a tumorski čvor u dojci se često ne palpira.

Filodni (Phyllodes) tumor je mještoviti fibroepitelni tumor dojke. On nastaje proliferacijom epitela i fibrovaskularne strome terminalne duktulo-lobularne jedinice. Na osnovu broja mitoza, biološki i patohistološki se klasifikuju kao benigni tumor dojke, granični tumor dojke i maligni tumor dojke.

Rijetko u dojci mogu nastati i drugi tumori, kao što su: sarkomi, maligni limfom, planocelularni karcinom, bazaliom i melanom.

Stadijumi bolesti tumora dojke

Karcinom dojke je u početnoj fazi rasta ograničen na lumen duktusa i predstavlja in situ formu duktalnog karcinoma (DCIS), dok se lobularni karcinom in situ (LCIS) ne smatra malignim tumorom. Probijanjem bazalne membrane DCIS i LCIS prelazi u invazivni karcinom dojke koji se širi u susjedne lobuluse, duktuse, okolno masno tkivo, fasciju i kožu. Limfogenim širenjem kroz bogatu mrežu limfnih sudova dojke, tumorske ćelije metastaziraju u regionalne limfne čvorove, dok vaskularna invazija dovodi do hematogene diseminacije u udaljene organe. Vjerovatnoća metastaziranja tumora u regionalne limfne čvorove i udaljene organe je u korelaciji sa veličinom primarnog tumora, biološkim karakteristikama tumora (status hormonskih receptora, HER2 status, indeks proliferacije) te invazijom u limfne, vaskularne i/ili perineuralne prostore. Metastaziranje u parasternalne limfne čvorove (duž unutrašnje arterije dojke) je vjerovatnije kod tumora lokalizovanih centralno i u medijalnim kvadrantima.

Za definisanje stadijuma tumora dojke najčešće se koristi TNM klasifikacija (Tabela 1). Takođe, u primjeni je i AJCC (The American Joint Committee on Cancer) klasifikacija kliničkih stadijuma i prognostičkih grupa (Tabela 2):

Tabela 1. TNM klasifikacija tumora dojke

T stadijum:

• Tx – Primarni tumor se ne može odrediti
• T0 – Nema znakova postojanja primarnog tumora
• Tis (DCIS) – tumor in situ
• Tis (Paget) – Pagetova bolest bradavice koja nije udružena sa invazivnim karcinomom i/ili DCIS u okolnom parenhimu dojke. Karcinom u parenhimu dojke koji je udružen sa Pagetovom bolesti definiše se prema veličini i karakteristikama parenhimskog tumora, uz napomenu o postojanju Pagetove bolesti
• T1 – Tumor ≤ 20 mm u najvećem prečnikuT1mi – Mikroinvazivni tumor dojke ≤ 1mm u najvećem prečniku
  T1a – Tumor > 1mm ali ≤ od 5 mm u najvećem prečniku
  T1b – Tumor > 5mm ali ≤ od 10 mm u najvećem prečniku
  T1c – Tumor > 10mm ali ≤ od 20 mm u najvećem prečniku
• T2 – Tumor > 20mm ali ≤ od 50 mm u najvećem prečniku
• T3 – Tumor dojke > 50 mm u najvećem prečniku
• T4 – Tumor dojke bilo koje veličine sa zahvatanjem zida grudnog koša i/ili kože (ulceracija ili ma – kroskopski čvor); infiltracija samo dermisa ne smatra se T4
  T4a – Širenje tumora u torakalni zid; invazija ili prianjanje uz pektoralni mišić bez invazije torakalnog zida ne smatra se T4
  T4b – Ulceracije i/ili ipsilateralni satelitski nodusi i/ili edem kože (uključujući peau d’orange) koji se ne uklapa u kriterijume za inflamatorni karcinom dojke
  T4c – T4a i T4b (oba)
  T4d – Inflamatorni karcinom dojke

cN stadijum:

• Nx – Status limfnih čvorova ne može se odrediti
• cN0 – Nema metastaza u regionalnim limfnim čvorovima
• cN1 – Metastaze u pokretnim ipsilateralnim limfnim čvorovima I i II nivoa aksile
• cN2 – Metastaze u fiksiranim i konglomerisanim ipsilateralnim limfnim čvorovima I i II nivoa aksile; metastaze u ipsilateralnim limfnim čvorovima a. mammaria int., bez prisutnih metastaza u limfnim čvorovima aksile
  cN2a – Metastaze u ipsilateralnim limfnim čvorovima I i II nivoa aksile koji su fiksirani međusobno ili za druge strukture
  cN2b – Metastaze samo u ipsilateralnim limfnim čvorovima a. mammaria int., bez prisutnih metastaza u limfnim čvorovima aksile
• cN3 – Metastaze u ipsilateralnim infraklavikularnim limfnim čvorovima (III nivo aksile) sa metastazama / bez metastaza u limfnim čvorovima I i II nivoa aksile; metastaze u ipsilateralnim limfnim čvorovima a. mammaria int., sa prisutnim metastazama u limfnim čvorovima I i II nivoa aksile; Metastaze u ipsilateralnim supraklavikularnim limfnim čvorovima sa metastazama / bez metastaza u limfnim čvorovima aksile i duž a. mammaria int.
  cN3a – Metastaze u ipsilateralnim infraklavikularnim limfnim čvorovima
  cN3b – Metastaze u ipsilateralnim limfnim čvorovima a. mammaria int., sa prisutnim metastazama u limfnim čvorovima I i II nivoa aksile
  cN3c – Metastaze u ipsilateralnim supraklavikularnim limfnim čvorovima

pN – stadijum: patohistološka klasifikacija:

• pNx – Status limfnih čvorova ne može se odrediti
• pN0 – Nema metastaza u regionalnim limfnim čvorovima
  pN0(i+) – Prisustvo samo ITC ćelija (klasteri malignih ćelija veličine do 0.2 mm) u regionalnim limfnim čvorovima
  pN0(mol+) –    Pozitivna molekularna testiranja tehnikom reverzne transkriptazne polimeraza lančane reakcije (reverse trancriptase polymerase chain reaction – RT-PCR), bez detekcije ITC
• pN1 – Mikrometastaze ili metastaze u 1–3 limfna čvora aksile i/ili u klinički negativnim limfnim čvorovima a. mammaria int. sa mikrometastazama ili makrometastazama dokazanim SLNB
  pN1mi – Mikrometastaze: 200 ćelija, > 0.2 mm, ali < 2.0 mm
  pN1a – Metastaze u 1–3 limfna čvora aksile i najmanje jedna metastaza koja je > 2.0 mm
  pN1b – Metastaze u limfnim čvorovima a. mammaria int., bez prisustva ITC
  pN1c – Zajedno pN1a i pN1b
• pN2 – Metastaze u 4–9 limfnih čvorova aksile (najmanje jedna metastaza je > 2.0 mm) ili uvećani ipsilateralni limfni čvorovi uz a. mammaria int. (na imidžingu) u odsustvu pozitivnih limfnih čvorova aksile
  pN2a – Metastaze u 4–9 limfnih čvorova aksile, najmanje jedna metastaza je > 2.0 mm
  pN2b – Metastaze u klinički detektovanim ipsilateralnim limfnim čvorovima mammaria int. (na imidžingu) sa mikroskopskom potvrdom ili bez nje; bez prisustva pozitivnih limfnih čvorova u aksili
• pN3 – Metastaze u ≥ 10 limfnih čvorova aksile (najmanje jedna metastaza je > 2.0 mm); ili u infraklavikularnim limfnim čvorovima (nivo III aksile); ili pozivni ipsilateralni limfni čvorovi a. mammaria int. (na imidžingu) sa ≥ 1 pozitivnog limfnog čvora aksile u nivou I i II; ili metastaze u > 3 limfna čvora aksile sa mikrometastazama ili makrometastazama u klinički negativnim limfnim čvorovima a. mammaria int. dobijenim SLNB; ili metastaze u supraklavikularnim limfnim čvorovima
  pN3a – Metastaze u ≥ 10 limfnih čvorova aksile (najmanje jedna metastaza je > 2.0 mm)
  pN3b – pN1a ili pN2a sa prisustvom cN2b (pozitivni ipsilateralni limfni čvorovi uz a. mammaria int. na imidžingu); ili pN2a sa prisutnim pN1b
  pN3c – Metastaze u supraklavikularnim limfnim čvorovima

cM – stadijum:

• Mx – Postojanje udaljenih metastaza ne može se odrediti
• M0 –  Nema udaljenih metastaza
  pM0(i+) –  Nema kliničke niti radiografske potvrde postojanja udaljenih metastaza, a mikroskopski je potvrđeno prisustvo tumorskih ćelija ili depozita ≤ 0.2mm ili molekularnim testiranjem u cirkulišućoj krvi, koštanoj srži ili drugom neregionalnom limfnom tkivu kod pacijenata bez simptoma ili znakova metastatske bolesti
• cM1 – Udaljene metastaze detektovane klinički ili radiografski
• pM1 – Bilo koji histološki dokaz metastaze u udaljenom organu ili u neregionalnom limfnom čvoru, metastaza > 0.2 mm

Prognostički i prediktivni faktori značajni za izbor terapije

Najvažniji prognostički faktori za tumor dojke jesu stadijum bolesti u trenutku postavljanja dijagnoze tj. veličina tumora, zahvaćenost limfnih čvorova, postojanje udaljenih metastaza. Dodatni prognostički faktori su: histološki gradus, limfovaskularna invazija, status hormonskih receptora (ER i PR), stepen HER2 ekspresije i faktor proliferacije (Ki67).

Karcinom dojke je genetski heterogena bolest. Imunohistohemijska podjela molekularnih podtipova karcinoma dojke u četiri grupe izvedena je na osnovu ekspresije estrogen i progesteron receptora, HER2 receptora i proliferativnog indeksa (Ki-67). Karcinomi pozitivni na hormonske receptore dijeli se u dvije grupe: Luminal A i luminal B, dok se karcinomi negativni na hormonske receptore dijele na HER2 pozitivni i bazaloidni (ili „triple”-negativan) tip. Osim u cilju prognoze bolesti, molekularna klasifikacija se u kliničkoj praksi koristi i za izbor odgovarajuće terapije.

Analize hormonskih receptora, HER2 status i Ki67 su, uz histološki tip, histološki gradus i TNM klasifikaciju, obavezan dio patohistološkog izvještaja, na osnovu koga se donosi odluka o načinu liječenja. No, pored navedenog, danas je komercijalno dostupno i gensko profiliranje tumora (Oncotype DX, Mammaprint, PAM50), kojim se predviđa vjerovatnoća za recidiv bolesti i odgovor na primjenu hemioterapije.

Osnovni principi terapije karcinoma dojke

U liječenju karcinoma dojke najčešće se kombinuje primjena više onkoloških terapijskih modaliteta (hirurgija, radioterapija, hemioterapija, hormonska terapija, biološka – ciljana terapija te, u novije vrijeme, i imunoterapija kod „triple”-negativne bolesti ili koštanih metastaza). U proteklih dvadesetak godina došlo je do značajnih promjena u terapiji karcinoma dojke, kako u oblasti hirurgije, gdje se sve više primjenjuju poštedne operacije i rekonstruktivna hirurgija nakon radikalnijih operacija, tako i u oblasti sistemske terapije, gdje se primjenom novih i efikasnijih hemioterapijskih i hormonskih lijekova, kao i biološke terapije, sve uspješnije liječi ne samo metastatska bolest nego i početni stadijumi bolesti. Samim tim, primjena radioterapije u okviru multidisciplinarnog liječenja karcinoma dojke, kao i tehnike zračenja, pretrpjele su promjene i uspješno su se prilagodile novim terapijskim trendovima.

Rak dojke izlječivost

Uspjeh terapije i prognoza bolesti zavise od vrste tumora, stadijuma bolesti, stepena diferenciranosti i hormonske zavisnosti tumorskih ćelija, starosti i opšteg stanja pacijentkinje. Tumori dojke stadijuma 0–IIA su operabilni, pa se njihovo inicijalno liječenje sprovodi primjenom hirurgije, koja se zavisno od veličine i histopatoloških karakteristika tumora, ponekad kombinuje sa neoadjuvantnom hemioterapijom. Tumori dojke stadijuma IIB i III su lokalno ili lokoregionalno uznapredovali, zbog čega se inicijalno liječenje najčešće sprovodi sistemskom terapijom (hemioterapijom +/- biološkom ili hormonskom terapijom), nakon čega se u okviru lokoregionalnog liječenja primjenjuje hirugija, a potom adjuvantni vidovi liječenja (radioterapija, hemioterapija, hormonska i biološka terapija). Stadijum IV označava metastatsku bolest, čije je liječenje sistemsko, u kombinaciji sa palijativnom radioterapijom (ili hirurgijom).

U nastavku vam preporučujemo da pročitate tekst: Radioterapija (zračenje) VODIČ ZA PACIJENTE

U slučaju da imate bilo kakva dodatna pitanja ili nejasnoće molimo vas da nas kontaktirate na 051 340-510